اخلال در تصمیم گیری؛ چرا اولویت بندی کار دشواری است؟

در سال ۱۹۵۴ ال جی سویج  اقتصاددان موضوعی را به عنوان قانون اساسی تصمیم گیری با عنوان «اصل قطعیت» تشریح کرد. او این قانون را با این مثال توضیح می دهد: فرض کنید تاجری قصد خرید چیزی را دارد. انتخابات به زودی برگزار می شود و او فکر می کند که نتیجه انتخابات می تواند بر جذابیت خرید وی تاثیر داشته باشد. او برای اینکه راحت تر تصمیم بگیرد دو سناریو را برای خود در نظر می گیرد: سناریو اول: اگر جمهوری خواهان برنده شوند او باید خرید خود را انجام دهد. سناریو دوم: اگر دموکرات ها برنده شوند او باید باز هم خرید خود را انجام دهد. در نتیجه او فارغ از نتیجه انتخابات خرید خود را انجام می دهد.

اما آموس تورسکی و الدار شفیر دو روانشاس در خصوص اصل قطعیت ابهام دارند، آن ها مقاله ای را منتشر کردند و در آن موقعیتی را نشان دادند که افراد چگونه به علت وجود عدم قطعیت، تصمیم خود را تغییر می دهند، حتی زمانی که مانند مثال خرید تاجر، عدم قطعیت ربطی به نتایج نداشته باشد. آنها معتقدند که اصل قطعیت همواره قطعی نیست.

decision

تصور کنید که شما دانشجوی یک کالج هستید و چند هفته مانده به تعطیلات عید (کریسمس)، در امتحان پایانی بسیار مهمی شرکت کرده اید و برای این آزمون مدت ها تلاش کرده اید. چرا که موضوع درس و این آزمون آینده شغلی شما را تحت تاثیر قرار می دهد و بسیار با اهمیت است. شما برای گرفتن نتیجه آزمون باید دو روز منتظر بمانید. در این حین برای شما موقعیت سفر به هاوایی در تعطیلات عید و با قیمت بسیار ارزانی پیش می آید. شما سه گزینه خواهید داشت:

  • می توانید بلیط سفر را همین امروز خریداری کنید.
  • همین امروز از خرید بلیط صرف نظر کنید.
  • ۳۰ هزار تومن (۵ دلار) هزینه بپردازید تا این قیمت سفر برای شما تا دو روز دیگر قابل استفاده باشد.

گزینه آخر به شما این امکان را می دهد که برای سفر خود بعد از دریافت نتیجه آزمون تصمیم گیری کنید. در این موقعیت شما چه تصمیمی می گیرید؟

شاید شما هم مانند دانشجویانی که در آزمون اصلی با این تصمیم مواجه شده بودند، احساس کنید که تمایل دارید تا قبل از تصمیم گیری برای مسافرت، نتیجه آزمون خود را بدانید.

تورسکی و شفیر به آسانی این عدم قطعیت را برای دو گروه از شرکت کنندگان برداشتند. به افراد این گروه ها از قبل نتیجه آزمون را اعلام کردند. به تعدادی از آن ها گفته شد که در آزمون موفق شده اند، ۵۷ درصدآنها تصمیم گرفتند که به سفر بروند (سفر و جشن بعد از آزمون) و به تعدادی دیگر گفتند که در آزمون موفق نبوده اند و رد شده اند، ۵۴ درصد افراد تصمیم گرفتند که به سفر بروند (تجدید قوا و سفر بعد از آزمون). چه آن هایی که در آزمون پذیرفته شده بودند و چه آن هایی که رد شده بودند می خواستند که به هاوایی سفر کنند.

پیچیدگی در تصمیم گیری و دشواری انتخاب اینجاست که:

گروهی از دانشجویان که مانند شما از نتیجه آزمون خبر نداشتند کاملا متفاوت عمل کردند. بیشتر افراد (۶۱ درصد) ۵ دلار را پرداخت کردند تا دو روز صبر کنند. حال به این بیندیشید! اگرقبول شوید، می خواهید به سفر بروید، اگر قبول هم نشوید باز هم به هاوایی سفر خواهید کرد. اما اگر ندانید که در آزمون قبول شده اید و یا نشده اید، صبر می کنید تا نتیجه آزمون را دریافت کنید و سپس تصمیم می گیرید. این شیوه ای نیست که طبق «اصل قطعیت» باید رفتار شود. این شیوه مانند این است که تاجر منتظر بماند و بعد از اعلام نتایج انتخابات خرید کنید. در حالی که فارغ از نتیجه انتخابات او تمایل دارد که خرید خود را انجام دهد.

این پژوهش تورسکی و شفیر نشان می دهد که عدم قطعیت، حتی عدم قطعیت غیر مرتبط سبب اخلال در تصمیم گیری ما می شود.

پژوهش دیگری توسط شفیر و همکارش دونالد ردلمایر انجام شده است که نشان می دهد عدم تصمیم گیری ممکن است ناشی از حق انتخاب باشد، که این موضوع را در مطلب بعدی مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شما هم تجربه های شبیه داستان بالا را زیر همین نوشته برای ما بنویسید.

منبع: Chip Heath and Dan Heath (2007), Made to Stick: Why Some Ideas Survive and Others Die

۳ دیدگاه

  1. سلام
    مطلب جالبی بود.
    من در بازار بورس فعالیت می کنم، همین اتفاق برای خرید سهام پیش آمده بود برای من.
    قبل از مذاکرات بود که بعضی از دوستان توصیه می کردند که منتظر بمون ببینیم مذاکرات چه می شود.. در صورتی که وقتی نگاه می کنم در هر صورت من باید آن سهم را می خریدم.

  2. سلام
    تا حالا از این جنبه به موضوع نگاه نکرده بودم. ولی نکته این هست که زمانی که ادم دراون شرایط قرار میگیره واقعا می تونه انقدر خوب به مساله نگاه کنه و تصمیم بگیره یا نه.
    تجربه من هم شبیه تجربه داستان بالاست که یک آزمون داشتم و خانواده می گفتن که میخوایم بریم سفر ولی من سفر رو به عقب مینداختم. دلیلم هم این بود که می خوام با خیال راحت تر سفر کنم.

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *